Cây Sao đen

Cây Sao đen – Cây gỗ quý được ưa chuộng nhất hiện nay

Cây sao đen thuộc chi Sao, họ Dầu và có tên khoa học là Hopea Odorata Roxb, tên tiếng anh là Golden Oak. Ngoài ra, cây còn được gọi bằng nhiều tên gọi khác như cây Sao, Sao Bã Mía, Mạy Khen Hua, Mạy Khèn, Sao Nghệ,… Nguồn gốc xuất xứ của cây sao đen là từ Ấn Độ. Du nhập về Việt Nam, cây mọc tự nhiên trong các khu vực rừng rậm ở các tỉnh phía Tây Nguyên và Nam Bộ.

Hiện nay, cây sao đen được trồng nhiều ở các khu đô thị, khu công trình tạo nét đẹp cho cảnh quan môi trường. Đồng thời giúp môi trường xanh sạch đẹp. Đặc biệt là phổ biến ở các thành phố.

Cây Sao đen được trồng để trang trí đô thị và lấy bóng mát

Đặc điểm cây sao đen

Cây sao đen là loại cây thân gỗ lớn, thuôn dài và cao. Cây có kích thước đường kính thân khoảng 60 – 80cm. Chiều cao trung bình là khoảng 20 – 25m, thậm chí có thể cao tới 30m. Vỏ cây màu đen và có những vết nứt dọc theo thớ khiến vỏ xù xì. Bên trong lớp vỏ là lõi gỗ có màu hơi đỏ.

Tán lá nhỏ nhưng rậm, có dạng hình chóp. Các cành nhánh khá to, dài và mọc thẳng đứng. Cành non và cuống lá được phủ lớp lông mỏng mịn.

Lá sao đen hình trái xoan, thuôn dài, phía gần cuống tròn và đỉnh ngọn nhắn. Kích thước lá khá lớn, chiều dài khoảng 7 – 17cm, chiều rộng khoảng 5 – 9cm. Mặt trên lá là màu xanh bóng, còn mắt dưới khá mịn. Lá có nhiều gân gồm gân chính nổi rõ và nhiều gân phụ song song nhau. Hai mặt lá có các túm lông nhỏ hình sao ở các nách gân lá. Cuống lá có chiều dài trung bình khoảng 12 – 18mm.

Hoa và quả cây Sao đen

Hoa cây sao đen nhỏ, màu trắng mọc thành từng cụm khoảng 11 – 12 nhánh. Mỗi nhánh có khoảng 4 – 6 bông hoa. Những bông hoa nhỏ nhắn, hình ngôi sao mọc gần và không có cuống. Cây sao đen thường nở hoa vào tháng 2 – tháng 3.

Quả cây sao đen hình trứng, kích thước đường kính khoảng 7 – 8mm. Quả có 2 cánh dài khoảng 5 – 6cm, rộng 1 – 2cm, có gân và lông mịn. Quả lúc non có màu xanh lá nhạt và sẽ chuyển sang màu vàng nâu khi già. Cây có rất nhiều quả nhưng quả 2 năm mới ra 1 lần và thường ra vào khoảng tháng 4 – 7.

Cây sao đen có tốc độ sinh trưởng và phát triển nhanh, chịu được nắng nóng, khô hạn. Quanh năm cây lá xanh tốt, ít khi bị rụng lá. Cây cũng có thể phát triển bình thường ở những nơi thời tiết lạnh, chỉ khác biệt là khả năng ra hoa và quả sẽ ít hơn.

Giá trị của cây sao đen

Cây sao đen là loại cây công trình có nhiều công dụng khác nhau. Cây được trồng để lấy bóng mát, tạo cảnh quan cho những khu đô thị, khu công trình. Với đặc điểm tán cây rộng, xanh quanh năm nên thường được trồng làm cây bóng mát ở trường học, công viên, cơ quan, hè phố.

Không chỉ đem lại giá trị thẩm mỹ, cây còn có tác dụng điều hòa, thanh lọc không khí. Góp phần cho việc bảo vệ môi trường, tạo không gian sống xanh, sạch và đẹp.

Gỗ sao đen thường được dùng làm các đồ nội thất, thủ công mỹ nghệ, thậm chí còn được dùng để đóng tàu thuyền, bè,… Hiện nay, gỗ sao đen được xếp vào nhóm III – là nhóm các loại gỗ chất lượng và giá thành không hề rẻ. Thế nên gỗ sao rất được ưa chuộng khi có giá trị thương phẩm cao.

Nhựa của cây sao đen được dùng để chế tạo sơn, vecni và thuốc ảnh. Nhựa phải được trích ra từ những cây lâu năm có kích thước cao lớn thì mới chất lượng.

Tác dụng trong y học

Cây sao đen còn được sử dụng nhiều khi làm nguyên liệu cho các bài thuốc dân gian được nhiều người áp dụng. Nhựa cây sao đen khi đóng mủ rồi đem đi nghiền bột. Loại bột này khi rắc lên miệng các vết thương ngoài da sẽ có tác dụng giúp cầm máu ngay lập tức.

Vỏ cây sao đen có thể chữa trị được các loại bệnh như sâu răng, viêm lợi. Có thể đem ngâm rượu hoặc sắc nước để ngậm. Muốn ngâm rượu, vỏ cây cần phải được rửa sạch, cạo hết lớp bên ngoài. Sau đó đổ rượu nếp nồng độ 30 – 40 độ ngâm cùng vỏ cây đã sơ chế. Thường xuyên lấy rượu ngậm và súc miệng 3 lần/ngày, mỗi lần liên tục vài ba lượt.

Hoặc đơn giản hơn, chỉ cần rửa sạch vỏ rồi đem sắc nước. Đợi nước nguội thì hãy dùng nước này ngậm và súc miệng vài lần một ngày và dùng trong 5 ngày liên tiếp, mỗi lần ngậm khoảng 20 phút. Bằng cách này, chắc chắn sẽ có công hiệu tốt.

Cách trồng cây sao đen

Kỹ thuật nhân giống

Cây sao đen hiện nay rất phổ biến và được nhân giống bằng 2 phương pháp khá đơn giản. Đó là gieo hạt và ghép cành. Trong đó, phương pháp gieo hạt là phổ biến hơn cả vì sẽ có được cây giống chất lượng tốt hơn các phương pháp khác.

Cây giống Sao đen tại vườn ươm cây giống Quyền Mai

Với phương pháp gieo hạt, cần chọn những quả già đã ngả vàng, có đốm nâu ở đầu cánh để làm hạt giống. Thông thường, quả được hái vào buổi sáng và phải được tiến hành gieo trồng luôn.

Tiến hành gieo hạt, trước hết phải cắt hết phần thịt quả, cắt bớt cánh để lại đoạn dài chỉ tầm 1 – 2cm. Ngâm vào nước 2 tiếng rồi đem gieo vào đất trồng đã chuẩn bị từ trước. Khi gieo cần nhớ đặt phần đầu hạt có cánh hướng lên trên và khoảng cách giữa các hạt là tầm 15cm.

Sau khoảng 3 – 4 ngày, hạt sẽ bắt đầu nảy mầm. Đợi vài ngày cây ra rễ ổn định thì tiến hành cho mầm cây vào bầu đất. Khoảng 12 tháng tuổi sau khi ươm, lúc này cây thường đạt chiều cao trung bình lớn hơn 1m thì có thể đem đi trồng.

Kỹ thuật trồng

Kỹ thuật trồng cây sao đen không hề phức tạp. Chỉ cần lưu ý một số điều kiện môi trường phù hợp với cây. Đầu tiên là thời điểm gieo trồng phù hợp nhất để cây sinh trưởng và phát triển tốt là vào mùa mưa, tức khoảng tháng 5 – 7.

Loại đất trồng thích hợp nhất là đất đỏ bazan. Chỉ cần trộn đất cùng với tro trấu, mùn dừa, phân chuồng để tăng độ tơi xốp cho đất. Độ pH của đất phải được duy trì từ 4,5 – 5. Hố trồng cần được đào với kích thước lớn hơn bầu cây khoảng từ 25 – 30cm.

Sao đen là cây ưa ẩm, ưa bóng nên cần thường xuyên tưới nước và làm giàn che nắng cho cây khi còn ươm trong vườn. Trước khi trồng, cần cắt bớt cành hoặc cắt hết lá để cây thích nghi và sinh trưởng nhanh hơn.

Cách chăm sóc cây sao đen

Kỹ thuật chăm sóc không cần yêu cầu quá cao và tỉ mỉ. Cây phát triển tốt nhất trong điều kiện nhiệt độ từ 24 – 25 độ và lượng mưa khoảng 1800 – 2000mm/năm.

Cây ưa ẩm nên cần phải tưới nước thường xuyên. Tưới với lượng nước vừa phải để đất luôn có độ ẩm nhất định nhưng không quá nhiều tránh gây ngập úng cho cây.

Cây cần được bổ sung chất dinh dưỡng thường xuyên nên có thể sử dụng phân bón hữu cơ hoặc phân bón NPK.

Trong 3 năm đầu cũng cần phải tiến hành chăm sóc làm cỏ và vun xới gốc cây định kỳ 2 – 3 lần/năm. Nhất là vào thời điểm đầu và cuối mùa mưa thì cần chú ý vun gốc và phát quang dọn.

Sau khi chăm sóc cây được khoảng 3 – 4 tuổi thì có thể để cây tự phát triển tự nhiên. Khi cây được 8 – 10 năm tuổi thì thường xuyên cắt tỉa thưa cành, lá để mở tán và cây phát triển tốt hơn, dáng đẹp hơn.